Sử dụng cụm từ “thủ công” một cách tràn lan cho loạt sản phẩm từ phục trang, nội thất, xà bông, thực phẩm, bia đến rượu mạnh đã làm biến tướng ít nhiều đi ngữ nghĩa nguyên bản của nó

Chân Lý Nghệ Nhân của Sơn Tinh

Thuật ngữ: Thủ công, vốn xưa nay chỉ được sử dụng dành riêng cho những hàng hóa được chế tác tinh xảo. Ấy thế mà giờ đây, rất nhiều nhãn hàng tự huyễn hoặc, gắn cho mình các mác “thủ công” chỉ nhằm mục đích tăng giá trị cho sản phẩm của mình. Quay trở lại vấn đề, vậy rốt cuộc tạo nên một sản phẩm thủ công là gì và tại sao ý nghĩa thực thụ của thủ công lại quan trọng với chúng tôi đến vậy?

Theo từ điển Oxford: “Thủ công được định nghĩa như là một sản phẩm được chế tác bằng tay, có hoặc không có sự hỗ trợ của các dụng cụ khác. Hàng hóa thủ công được tạo ra bằng cách sử dụng các phương pháp sản xuất từ tiền kỷ nguyên công nghiệp hóa, theo lô nhỏ, dưới sự giám sát gắt gao trong từng chi tiết và chất lượng.”

Dựa trên định nghĩa này, có thể nói Việt Nam chính là quốc gia được khởi tạo và vun đắp từ thủ công. Từ các ngôi làng nhỏ nằm sâu ở vùng quê, những người dân bản địa vẫn có thể sống tốt mà chỉ dựa vào những cánh đồng tự canh tác, nhà cửa tự dựng xây, quần áo tự may vá và thậm chí cả những chai rượu thủ công. Tất cả đều từ đôi bàn tay của họ làm ra.

Chai Sơn Tinh đầu tiên đã được sinh ra trong ngôi làng nhỏ Phú Lộc, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương hơn hai mươi năm trước (link). Và giờ đây, chúng tôi vẫn nỗ lực để tiếp tục hành trình duy trì hơi thở truyền thống.

Cách mạng truyền thống, liệu có khả thi?

Trong thế giới của những nhà pha chế, chúng ta đều biết rằng nếu A và B là cặp bài trùng, thì nhất định sẽ có cách để kết hợp để tạo ra một tuyệt tác mới. Nhìn thoáng qua thì có vẻ cách mạng và truyền thống là hai thuật ngữ trái ngược nhau, nhưng ở Sơn Tinh, chúng tôi tin rằng muốn bảo tồn lịch sử nhất định phải có sự hiện diện của đổi mới, nếu không ít nhiều, truyền thống sẽ bị mai một theo thời gian.

Truyền thống của rượu gạo Việt Nam có thể coi như một ví dụ điển hình. Cách đây không lâu, chưa từng có một công thức cụ thể nào được ghi chép chính thống cho việc chưng cất và chiết xuất gạo nếp. Người dân ở các vùng quê Việt Nam thường ủ rượu tại nhà, số lượng cho từng nguyên liệu có thể biến đổi, thêm thắt giữa các làng. Hơn nữa những công thức này cũng chỉ được truyền miệng. Điều này dẫn đến không ít mối quan ngại khác nhau.

Việt Nam mỹ nghệ hiện thân trong một chiếc chai

“Hương vị Sơn Tinh hoàn chỉnh sẽ được tạo ra chỉ khi chọn đúng được loại gạo cùng với loại men phù hợp để tạo nên một quá trình lên men chuẩn xác”

“Cụ thể, cám gạo – lớp màng bọc xung quanh gạo – lại chính là nhân tố chủ chốt dậy mùi hương và tạo ra hương vị đặc trưng của rượu. Loại gạo nguyên cám này sẽ được sử dụng để chưng cất, chứ không phải là loại gao được sàng lọc kỹ càng mà chúng ta vẫn thường ăn.”

“Hương vị Sơn Tinh hoàn chỉnh sẽ được tạo ra chỉ khi chọn đúng được loại gạo cùng với loại men phù hợp để tạo nên một quá trình lên men chuẩn xác”, Markus Madeja, người sáng lập Sơn Tinh cho biết trong một bài báo gần đây trên Hot Table Vietnam.

Bằng cách chọn đúng loại men và gạo nếp thích hợp cho mỗi lần chưng cất, kết hợp chúng với nhiều thành phần chỉ có thể tìm thấy ở Việt Nam – Markus đã tạo ra 12 hương vị riêng biệt của Sơn Tinh. Mỗi hương vị lại là cả một câu chuyện và mở ra cả một hành trình vị giác khác nhau.

Một mối quan ngại khác về rượu gạo thuần Việt nằm ở phương thức làm sạch và đo lường, bởi do ít hoặc không có chuẩn mực quy định nào về thành phần trong rượu như ethanol và methanol – những nhân tố rất dễ biến đổi và gây nguy hiểm cho người dùng.

Đưa vào trong cơ thể một lượng methanol có nồng độ cao, thứ được sử dụng chủ yếu như một dung môi công nghiệp, có thể kể đến như: chất tẩy sơn hoặc chất chống làm đông có thể dẫn đến suy giảm chức năng của các bộ phận, nội tạng và thậm chí là cả mù lòa. Tất cả các loại rượu chưng cất sẽ tạo ra một lượng ethanol và methanol nhất định, và vì thế mà mọi thương hiệu đều có nhiệm vụ loại bỏ methanol độc hại khi các mẻ rượu thủ công đã hoàn thành và giao đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Đối với rượu gạo Việt Nam, chính Markus đã đưa ra những thay đổi cần thiết cho đội ngũ chưng cất của mình bằng cách thôi thúc họ loại bỏ tất cả các hóa chất độc hại ra khỏi rượu.

Thoạt tiên, dân làng khá ngạc nhiên trước yêu cầu này, bởi làm như thế sẽ gây lãng phí gần một nửa sản lượng của họ. Nhiều người trong làng thậm chí không hề hay biết gì với các tác dụng phụ của methanol, họ còn cho rằng những chất độc hại này lại chính là phần ngon nhất của sản phẩm chưng cất. Rượu gạo chủ yếu được sản xuất ở quê với chất lượng trôi nổi khác nhau cho đến khi Markus giới thiệu một công thức tỉ mỉ, giúp nâng rượu gạo Việt lên một tầm cao mới. Và giờ đây chúng tôi hoàn toàn có thể tự hào với sản phẩm mang tên Rượu Sơn Tinh, để trao đến tận tay người tiêu dùng vì sức khỏe của họ.

Cùng sự nỗ lực trong nhiều năm học hỏi từ người dân Việt Nam về những yếu tố làm nên một loại rượu gạo truyền thống ngon, Markus đã đưa quy trình sản xuất từ quy mô làng xã trở thành một cơ sở với trang thiết bị hiện đại, nơi chưng cất có thể được theo dõi và đo lường. Lần đầu tiên Sơn Tinh đã hiện đại hóa và quy chuẩn hóa rượu gạo Việt Nam, và tạo ra một sản phẩm đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm, vẫn có hương vị riêng biệt mà chưa có thương hiệu hay công thức nào có thể làm ra được.

Ngày nay, những gì khách hàng yêu cầu luôn ở một mức độ cao và vượt lên trên khỏi hàng hóa được sản xuất hàng loạt với chất lượng không được đảm bảo. Mặt khác, người tiêu dùng luôn khát khao những sản phẩm được làm ra bằng cả cái tâm, để ý vào cả những tiểu tiết. Đó là những thứ mà chỉ các sản phẩm thủ công mới có thể đáp đứng được.

Bất giác, các nhà bán lẻ tên tuổi lớn đang dần nhường chỗ cho các thương hiệu nhỏ nhưng có võ hơn, những người luôn sẵn sàng dành thời gian để có thể tạo ra sản phẩm tốt nhất có thể.

Tại Sơn Tinh, chúng tôi luôn đề cao triết lý của thủ công như những gì mang vào Rượu. Lựa chọn nguyên liệu tận tay và giám sát chặt chẽ cả về chất lượng lẫn quy trình chưng cất, chúng tôi cam kết chất lượng sản phẩm cuối cùng luôn là hoàn hảo nhất và sẵn sàng được đóng nút bằng tay.

Từ nhà máy chưng cất của chúng tôi cho đến bàn tiệc của bạn, mỗi chai Rượu Sơn Tinh chính là hiện thân hoàn hảo của triết lý thủ công một cách vẹn toàn.